
مالیات ساخت و ساز: ماده 77 قانون مالیات مستقیم
ماده 77 قانون مالیات مستقیم مالیات علی الحساب ساخت و ساز را مشخص میکند. در نظر داشته باشید که این مالیات با مالیات نقل و انتقال ملک (ماده 59 این قانون) تفاوت دارد. بر اساس ماده 77 اگر سازنده (شخص حقیقی) بخواهد ملک تا سه سال پس از ساخت بفروشد، باید حتما 10 درصد مالیات علی الحساب پرداخت نماید. در مورد شرکتها و اشخاص حقوقی اینطور نیست و هیچگاه از ذیل ماده 77 خارج نمیشوند. این مالیات در هنگام ارائه اظهارنامه و پس از مشخص شدن مالیات اصلی از آن کسر میگردد.
ماده 81 قانون مالیات و معافیت کشاورزی، دامداری و باغداری
ماده 81 قانون مالیات مستقیم برخی مشاغل مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری و … را از پرداخت مالیات معاف میکند. بااینحال معافیت مالیاتی تنها پس از ارائه اظهارنامه اعمال میگردد. از طرف دیگر تعریف مشاغل مشمول این نرخ صفر مالیاتی کمی مبهم است. این ابهام باعض شده تا بخشنامهها و دستورالعملهای زیادی برای تشخیص مشاغل مصداق این معافیت صادر گردد. دربرخی موارد برای تشخیص به نامههای وزارت جهاد کشاورزی رجوع میکنند. نکته مهم در این میان اینست که آن نامهها تنها پاسخ مکاتبات اداری هستند و مانند بخشنامههای سازمان امور مالیاتی قدرت استناد ندارند.
بررسی هزینههای قابل قبول: ماده 147 و 148 قانون مالیات مستقیم
هزینههای قابل قبول مالیاتی، هزینههایی هستند که در ارتباط با تحصیل درآمد شرکت یا موسسه باشند و با مدارک معتبر و در حدود متعارف و نصابهای قانونی اثبات شوند. این هزینهها بر اساس ماده 147 و 148 قانون مالیاتهای مستقیم تعیین شدهاند و شامل مواردی مانند قیمت خرید کالا یا مواد، هزینههای استخدامی، هزینههای بهداشتی و درمانی، هزینههای تبلیغات، هزینههای تحقیقاتی و غیره هستند. این هزینهها با کسر شدن از درآمد شرکت یا موسسه، سود خالص و مالیات قابل پرداخت را کاهش میدهند. لذا آگاهی از این هزینهها و رعایت قوانین و ضوابط مربوط به آنها برای کارفرمایان و حسابداران بسیار مفید و ضروری است. این هزینهها در دو ماده قانونی معرفی میشوند. ماده 148 قانون مالیات مستقیم مصادیق آنها را معرفی میکند. مسائلی مانند حقوق و دستمزد، کرایه و … از این دست هستند. پیش از آن ماده 147 شرایط و فرمت این هزینهها را مشخص میکند. مصادیق 148 تنها در چهارچوب شروط ماده 147 قابل پذیرش هستند. در این نوشته بطور مفصل هر دو ماده را تفسیر نمودهایم.
بررسی ماده 237 قانون مالیات مستقیم: گزارش رسیدگی
ماده 237 قانون مالیات مستقیم و تبصرههای آن بدون شک یکی از مهمترین بخشهای قانون مالیات مستقیم هستند. این ماده بصورت خلاصه ادارات مالیاتی را ملزم میکنند تا گزارش رسیدگی را به مودی ارائه کنند. این مسئله پایه و اساس اعتراض به مالیات است. شما با گرفتن ابلاغ برگه تشخیص خود متوجه میشوید که چه مالیاتی برای شما در نظر گرفته شده است. برگه تشخیص نتیجه یک گزارش است که از طریق ابلاغ رسمی یا قانونی به شما تحویل میگردد. اما برای اینکه بدانید مامور مالیاتی از چه طریقی به عدد درج شده در برگه تشخیص رسیده است، باید گزارش رسیدگی پرونده خود را مطالعه نمایید. این گزارش را باید طی نامه ای با استناد به همین ماده 237 از اداره مالیات تحویل بگیرید. در بسیاری از موارد دریافت گزارش رسیدگی نیاز به ثبت رسمی درخواست ندارد و درصورت درخواست شفاهی، ممیز نسخهای از آن را به شما تحویل میدهد. بااینحال در برخی مراکز و یا زمانهای خاص حجم کار در ادارات مالیاتی زیاد میشود و ممکن است نتوانید این برگه را راحت دریافت کنید. در این موارد باید نامهای خطاب به حوزه مالیاتی بنویسید. شما باید در این نامه ماده 237 را یادآوری نموده و باتوجه به آن گزارش رسیدگی خود را دریافتن مینمایید.
تحلیل ماده 238 قانون مالیات مستقیم و توافق با ممیز
زمانی که برگ تشخیص مالیات برای مودی صادر و ابلاغ میشود، اگر مودی با آن اختلاف داشته باشد میتواند در مدت سی روز از تاریخ ابلاغ به صورت شخصی یا از طریق وکیل تام الاختیار خود با ذکر دلایل و ارائه اسناد و مدارک به صورت کتبی درخواست بازبینی مجدد کند.
مسوول یا مسوولان مربوط که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین میشوند، باید پس از ثبت درخواست مودی و حداکثر ظرف چهل و پنج روز از تاریخ ثبت درخواست به موضوع بازبینی کنند و در صورت کافی بودن دلایل و اسناد و مدارک ارائه شده برای رد محتوای برگ تشخیص، آن را لغو کنند و در صورت تأثیر دلایل و اسناد و مدارک در تغییر درآمد تشخیص شده، مقدار جدید درآمد قابل مالیات را مشخص کنند. اگر مودی با نظر مسوول یا مسوولان در خصوص تغییر درآمد قابل مالیات موافق نباشد، درآمد قابل مالیات تغییر یافته نهایی است. در غیر این صورت برای بررسی تفاوت بین درآمد قابل مالیات قبل و بعد از تغییر تا حدود مبلغ اعتراض شده توسط مودی، پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی منتقل میشود. همچنین اگر دلایل و اسناد و مدارک ارائه شده توسط مودی را برای رد یا تغییر درآمد مناسب ندانند، باید دلایل خود را در پرونده ثبت و پرونده را به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع دهند.
معافیت ماده 101 قانون مالیات مستقیم
قانون مالیات مستقیم در همان مواد ابتدایی تمام ایرانیان و درآمدهای حاصل از ایران خارجیها را مشمول مالیات میداند. این قانون در ادامه و در ماده 131 میزان مالیات اشخاص حقیقی را مشخص میکند. با اینحال این موضوع در ماده 101 قانون مالیات مستقیم تعدیل میگردد. این ماده درواقع معافیتهای مالیاتی را برای آن دسته از کسب و کارهای اشخاص حقیقی که درآمد بالایی ندارند مشخص مینماید. این معافیت براساس ماده 84 همین قانون است. در ماده 84 قانونگذار بخشی از درآمد اشخاص حقوق بگیر را از مالیات معاف مینماید. در ادامه و در ماده 101 قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقیقی صاحب کسب و کار نیز مشمول معافیتی با همین میزان میگردند. درصدهای مربوط به معافیت ماده 84 و به تبع آن ماده 101 قانون مالیات مستقیم هرساله در قانون بودجه تغییر مییابند. در ادامه سقف این معافیتها را به تفکیک سال مشخص نمودهایم.