مالیات تکلیفی نوعی از مالیات است که در آن، وظیفه پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی بر عهده شخصی غیر از مودی (پرداخت‌کننده) اصلی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، شخص ثالثی (مانند کارفرما، بانک یا پرداخت‌کننده وجه) موظف است مبلغ مالیات را از منبع درآمد مودی کسر کرده و مستقیماً به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند. این روش به منظور تسهیل وصول مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی اتخاذ می‌شود. در واقع، سازمان امور مالیاتی با این روش، از وصول به موقع مالیات اطمینان حاصل می‌کند و هزینه‌های اجرایی خود را کاهش می‌دهد.
به عنوان مثال، مالیات بر حقوق کارمندان یک نوع مالیات تکلیفی است. در این حالت، کارفرما موظف است مالیات حقوق کارمندان خود را قبل از پرداخت حقوق، از آن کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در واقع، کارفرما به عنوان نماینده سازمان امور مالیاتی عمل می‌کند. مثال‌های دیگر شامل مالیات بر درآمد پیمانکاران، مالیات بر سود سهام پرداختی به سهامداران و مالیات بر حق‌الوکاله وکلا می‌شود. در همه این موارد، پرداخت‌کننده وجه موظف به کسر و پرداخت مالیات است. این امر به شفافیت بیشتر در نظام مالیاتی و کاهش احتمال تخلفات مالیاتی کمک می‌کند.
در ادامه این مقاله از مشاور مالیاتی به بررسی مهمترین انواع مالیات تکلیفی در ایران می‌پردازیم:
مالیات حقوق
همانطور که اشاره کردید، اصل کلی در نظام مالیاتی این است که هر شخصی که درآمدی کسب می‌کند، مشمول پرداخت مالیات است. این موضوع شامل افرادی که به عنوان کارمند در سازمان‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی مشغول به کار هستند نیز می‌شود. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا ما به ندرت کارمندی را می‌بینیم که شخصاً اقدام به پر کردن اظهارنامه مالیاتی کند یا نگران جریمه عدم ارائه آن باشد؟ پاسخ این سوال در مفهوم «مالیات تکلیفی» نهفته است.
مالیات بر حقوق، به عنوان یکی از مهمترین مصادیق مالیات تکلیفی، به این معناست که وظیفه محاسبه، کسر و پرداخت مالیات حقوق کارمندان بر عهده کارفرما است. به عبارت دیگر، کارفرما به نمایندگی از سازمان امور مالیاتی، این وظیفه را بر عهده می‌گیرد. کارفرما موظف است هر ماه، قبل از پرداخت حقوق به کارمندان، مبلغ مالیات را طبق قوانین و مقررات مربوطه محاسبه و از حقوق آنها کسر کند. سپس، این مبلغ کسر شده را از طریق سامانه‌های الکترونیکی سازمان امور مالیاتی به حساب دولت واریز می‌کند. این فرآیند به طور معمول از طریق سامانه پرداخت حقوق و دستمزد یا سامانه‌های مشابه انجام می‌شود. کارفرما موظف است لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود را به همراه میزان مالیات محاسبه شده در آن سامانه ثبت کند.
به همین دلیل است که کارمندان در فیش حقوقی خود، مبلغی را به عنوان «مالیات حقوق» مشاهده می‌کنند. این همان مبلغیست که بعنوان مالیات تکلیفی از حقوق ناخالص آنها کسر شده است. در واقع، کارفرما حقوق کارمند را به طور کامل محاسبه می‌کند. کارفرما موظف است بخشی از حقوق کارمند را به عنوان مالیات کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. به همین دلیل، کارمندان نیازی به پر کردن جداگانه اظهارنامه مالیاتی برای حقوق خود ندارند و از پیچیدگی‌های آن معاف می‌شوند. در عین حال، سازمان امور مالیاتی نیز از وصول به موقع مالیات و کاهش هزینه‌های اجرایی خود اطمینان حاصل می‌کند. به بیان دیگر، کارفرما به عنوان یک واسطه، نقش مهمی در تسهیل فرآیند وصول مالیات ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانید:
رسیدگی به تراکنش‌های بانکی
اظهارنامه عملکرد
مالیات دستگاه پوز کارتخوان آرایشگاه و سالن زیبایی
جریمه‌های عدم پرداخت مالیات تکلیفی حقوق
همانطور که قبلاً گفته شد، کارفرما موظف است مالیات حقوق کارمندان خود را به موقع محاسبه، کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در صورت کوتاهی در انجام این وظایف، کارفرما مشمول جرایمی خواهد شد که به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- جریمه عدم پرداخت یا تأخیر در پرداخت: طبق ماده ۱۹۹ قانون مالیات‌های مستقیم، هر شخص حقیقی یا حقوقی که مکلف به کسر و ایصال مالیات دیگران باشد و از انجام این وظیفه تخلف کند، علاوه بر مسئولیت تضامنی با مودی (کارمند) در پرداخت مالیات، مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و ۲.۵ درصد مالیات به ازای هر ماه تأخیر از سررسید پرداخت خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر کارفرما مالیات را به موقع پرداخت نکند، ابتدا ۱۰ درصد از مبلغ مالیات پرداخت نشده به عنوان جریمه در نظر گرفته می‌شود و سپس به ازای هر ماهی که پرداخت به تأخیر بیفتد، ۲.۵ درصد دیگر به این جریمه اضافه می‌شود.
- مسئولیت تضامنی: علاوه بر جریمه نقدی، کارفرما در پرداخت مالیات با کارمند خود مسئولیت تضامنی دارد. این به این معنی است که سازمان امور مالیاتی می‌تواند برای وصول مالیات، هم به کارفرما و هم به کارمند مراجعه کند. در واقع، اگر به هر دلیلی مالیات از کارمند وصول نشود، سازمان می‌تواند آن را از کارفرما مطالبه کند.
مثال:
فرض کنید کارفرمایی موظف بوده است مبلغ ۱۰ میلیون تومان مالیات حقوق کارمندان خود را تا پایان تیرماه پرداخت کند. اما این کار را انجام نداده و در پایان شهریورماه اقدام به پرداخت می‌کند. جریمه این تأخیر به شرح زیر محاسبه می‌شود:
- جریمه عدم پرداخت در موعد مقرر: ۱۰ درصد ۱۰ میلیون تومان = ۱ میلیون تومان
- جریمه تأخیر برای دو ماه (مرداد و شهریور): ۲.۵ درصد × ۲ × ۱۰ میلیون تومان = ۵۰۰ هزار تومان
- جمع کل جریمه: ۱ میلیون تومان + ۵۰۰ هزار تومان = ۱.۵ میلیون تومان
بنابراین، این کارفرما علاوه بر پرداخت ۱۰ میلیون تومان مالیات، باید ۱.۵ میلیون تومان نیز به عنوان جریمه پرداخت کند.
بیشتر بخوانید:
تحلیل و بررسی قانون مالیات مستقیم
جزئیات مالیات درآمد و ارزش افزوده فروش لوازم خانگی
معافیت ماده 101 قانون مالیات مستقیم
مالیات تکلیفی در قرارداد با افراد خارجی
ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم می‌گوید هر شخصی که در ایران درآمد دارد، صرف نظر از ملیتش، باید مالیات بپردازد. این شامل افراد ایرانی و خارجی می‌شود که از کشورهای دیگر در ایران کسب و کار و درآمد دارند. اما سازمان امور مالیاتی همیشه به این افراد دسترسی مستقیم ندارد. به همین دلیل، مالیات تکلیفی برای این موارد تعریف شده است. مالیات تکلیفی یعنی پرداخت‌کننده وجه به شخص خارجی، موظف به کسر و پرداخت مالیات او به سازمان امور مالیاتی است. این کار باعث سهولت وصول مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی می‌شود. در ادامه به چند مورد از این مالیات‌ها اشاره می‌کنیم:
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم خارج از کشور (ماده ۱۰۷ ق.م.م)
طبق ماده ۱۰۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هر شخص حقیقی یا حقوقی خارجی که در ایران درآمد داشته باشد، مشمول مالیات است. براساس این ماده این درآمد می‌تواند از منابع مختلفی مانند سود سهام، اجاره، حق امتیاز و غیره باشد. پرداخت‌کننده این درآمد به شخص خارجی، موظف است هنگام پرداخت، مالیات مربوطه را طبق نرخ‌های مقرر قانونی کسر و به سازمان امور مالیاتی واریز کند. این امر باعث می‌شود که دولت بتواند مالیات درآمدهای کسب شده در ایران توسط افراد خارجی را نیز وصول کند.
این ماده قانونی برای جلوگیری از فرار مالیاتی و تضمین پرداخت مالیات توسط اشخاص خارجی که در ایران فعالیت اقتصادی دارند وضع شده است. در واقع، این ماده تکلیف قانونی را بر عهده اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی قرار می‌دهد که با اشخاص خارجی مراوده مالی دارند.
بیشتر بخوانید:
هیأت حل اختلاف مالیاتی
بررسی ماده 237 قانون مالیات مستقیم: گزارش رسیدگی
ماده ۳۰ آیین نامه ماده ۲۱۹: اشتباه مأموران مالیاتی در محاسبات مالیات
مالیات بر درآمد بیمه‌گر اتکایی خارجی (تبصره ۵ ماده ۱۰۹ ق.م.م)
بیمه‌گر اتکایی خارجی شرکتی است که بخشی از ریسک بیمه‌های شرکت‌های بیمه داخلی را پوشش می‌دهد. طبق تبصره ۵ ماده ۱۰۹ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد این بیمه‌گران خارجی از محل قراردادهای اتکایی در ایران مشمول مالیات است. شرکت بیمه داخلی که حق بیمه را به بیمه‌گر اتکایی خارجی پرداخت می‌کند، موظف است مالیات مربوطه را کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
این تبصره به منظور شفافیت مالی و وصول مالیات از شرکت‌های بیمه خارجی که در بازار ایران فعالیت دارند، وضع شده است. این امر به حفظ منافع دولت و جلوگیری از خروج سرمایه بدون پرداخت مالیات کمک می‌کند.
تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی (ماده ۱۱۶ ق.م.م)
وقتی یک شرکت منحل می‌شود، مدیران تصفیه مسئول انجام امور مربوط به تصفیه شرکت از جمله پرداخت بدهی‌ها و وصول مطالبات هستند. طبق ماده ۱۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر در جریان تصفیه مشخص شود که شرکت بدهی مالیاتی دارد، مدیران تصفیه موظفند قبل از هرگونه اقدامی برای تقسیم دارایی شرکت بین سهامداران، بدهی مالیاتی را پرداخت کنند.
این ماده قانونی برای حفظ حقوق دولت در وصول مالیات وضع شده است. مدیران تصفیه در این مورد مسئولیت قانونی دارند و در صورت عدم رعایت این ماده، ممکن است با مسئولیت‌های حقوقی و مالی مواجه شوند. این امر تضمین می‌کند که حتی در زمان انحلال شرکت‌ها نیز حقوق دولت در زمینه مالیات محفوظ بماند.
ارزش افزوده، مالیات تکلیفی بر دوش فروشنده، پرداختی از جیب خریدار
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نوعی مالیات غیرمستقیم است که در هر مرحله از تولید و توزیع کالا یا خدمات، بر ارزش افزوده ایجاد شده، اعمال می‌شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این نوع مالیات نیز در واقع نوعی مالیات تکلیفی محسوب می‌شود، با این تفاوت که تکلیف آن بر عهده فروشنده کالا یا ارائه‌دهنده خدمات است و مصرف‌کننده نهایی آن را به صورت غیرمستقیم پرداخت می‌کند. به عبارت دیگر، من و شما به عنوان مصرف‌کننده نهایی، هنگام خرید کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده، بدون اینکه به طور مستقیم به سازمان امور مالیاتی پولی پرداخت کنیم، این مالیات را می‌پردازیم.
نحوه عملکرد این سیستم به این صورت است که هر کسب‌وکاری که در زنجیره تولید یا توزیع کالا یا خدمات قرار دارد، موظف است مالیات بر ارزش افزوده را از خریدار خود دریافت کرده و پس از کسر مالیات پرداختی خود در مراحل قبلی (مالیات بر ارزش افزوده پرداختی به تامین‌کنندگان)، مابقی را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. در نهایت، این مصرف‌کننده نهایی است که کل مبلغ مالیات بر ارزش افزوده را به صورت تجمیعی در قیمت کالا یا خدمات پرداخت می‌کند. به عنوان مثال، وقتی شما یک کالا از فروشگاهی خریداری می‌کنید، مبلغی به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به قیمت اصلی کالا اضافه می‌شود. این مبلغ توسط فروشنده از شما دریافت و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. در واقع، فروشنده به عنوان تکلیف‌کننده، مالیات را از شما دریافت و به حساب دولت واریز می‌کند.
مالیات تکلیفی مربوط به اجاره یا واگذاری ملک
مالیات اجاره املاک نیز می‌تواند به شکل مالیات تکلیفی باشد، اما این موضوع بستگی به نوع مستأجر دارد. طبق تبصره ۹ ماده ۵۳ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر مستأجر یک شخص حقوقی (مانند یک شرکت یا سازمان) باشد، وظیفه پرداخت مالیات اجاره به عنوان یک مالیات تکلیفی بر عهده او قرار می‌گیرد. طبق این ماده در این حالت، مستأجر (شخص حقوقی) موظف است هر ماه، مبلغ مالیات مربوط به اجاره ملک را محاسبه، از مبلغ اجاره کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. سپس، رسید پرداخت مالیات را به موجر (صاحب ملک) تحویل دهد.
به عبارت دیگر، در این حالت، شخص حقوقی مستأجر به نمایندگی از موجر (صاحب ملک) وظیفه پرداخت مالیات را بر عهده می‌گیرد. این امر باعث تسهیل فرآیند وصول مالیات برای سازمان امور مالیاتی می‌شود و از طرفی، موجر را از پیگیری مستقیم مسائل مالیاتی مربوط به اجاره معاف می‌کند.
اما نکته بسیار مهم اینجاست که اگر مستأجر یک شخص حقیقی (یک فرد عادی) باشد، این تکلیف بر عهده او نیست. در این حالت، موجر (صاحب ملک) همچنان مسئول پرداخت مالیات بر درآمد اجاره خود به سازمان امور مالیاتی خواهد بود. به بیان دیگر، مالیات اجاره تنها زمانی به شکل تکلیفی اعمال می‌شود که مستأجر یک شخص حقوقی باشد.
خلاصه‌ای از تفاوت‌ها:
- مستأجر شخص حقوقی: مالیات اجاره به صورت تکلیفی توسط مستأجر پرداخت می‌شود.
- مستأجر شخص حقیقی: مالیات اجاره توسط موجر (صاحب ملک) پرداخت می‌شود.
مثال:
فرض کنید یک شرکت (شخص حقوقی) یک دفتر اداری را از فردی (شخص حقیقی) اجاره کرده است. در این حالت، شرکت موظف است هر ماه مالیات اجاره را محاسبه، از مبلغ اجاره کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند و رسید آن را به صاحب ملک تحویل دهد.
اما اگر همین دفتر اداری توسط یک فرد عادی اجاره شده بود، صاحب ملک مسئول پرداخت مالیات اجاره به سازمان امور مالیاتی می‌بود.
این تمایز مهم است زیرا نحوه انجام تکالیف مالیاتی و مسئولیت‌های قانونی را برای طرفین قرارداد اجاره مشخص می‌کند.
بیشتر بخوانید
گزارش حسابرسی مشروط چیست و چه کاربردی دارد؟
آموزش کامل حسابداری حساب جاری شرکا
مراحل ثبت هزینه استهلاک در دفاتر مالی
مالیات تکلیفی مضاربه: تکلیفی بر عهده عامل، سهمی برای صاحب سرمایه
مضاربه نوعی قرارداد شراکت است که در آن یک طرف (صاحب سرمایه) سرمایه نقدی را تأمین می‌کند و طرف دیگر (عامل یا مضارب) با آن سرمایه به فعالیت تجاری می‌پردازد و سود حاصل بین طرفین تقسیم می‌شود. از منظر مالیاتی، مالیات تکلیفی مضاربه به این معناست که عامل (مضارب) موظف است هنگام تقسیم سود، مالیات سهم صاحب سرمایه را محاسبه، از سهم او کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. این تکلیف در ماده ۱۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم به صراحت ذکر شده است (منبع). هدف از این نوع مالیات تکلیفی، تسهیل وصول مالیات از سود حاصل از قراردادهای مضاربه و جلوگیری از فرار مالیاتی است.
به عبارت دیگر، صاحب سرمایه به طور مستقیم مالیاتی پرداخت نمی‌کند، بلکه این وظیفه بر عهده عامل گذاشته شده تا به نمایندگی از او، مالیات مربوطه را پرداخت کند. این امر باعث می‌شود که سازمان امور مالیاتی به راحتی بتواند مالیات مربوط به این نوع فعالیت‌های اقتصادی را وصول کند. عامل باید در اظهارنامه مالیاتی خود، علاوه بر مالیات مربوط به سهم خود از سود، مالیات سهم صاحب سرمایه را نیز مشخص و پرداخت کند.
مثال:
فرض کنید آقای «الف» مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به عنوان سرمایه به آقای «ب» می‌دهد تا با آن تجارت کند. قرار بر این است که سود حاصل به نسبت ۵۰-۵۰ بین آنها تقسیم شود. پس از یک سال، آقای «ب» ۲۰۰ میلیون تومان سود کسب می‌کند. طبق قرارداد، سهم هر کدام ۱۰۰ میلیون تومان خواهد بود. آقای «ب» موظف است قبل از پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان به آقای «الف»، مالیات مربوط به این ۱۰۰ میلیون تومان را محاسبه و از آن کسر کند و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. سپس، مبلغ باقی‌مانده (پس از کسر مالیات) را به آقای «الف» تحویل دهد. در این مثال، آقای «ب» به عنوان تکلیف‌کننده، مالیات سهم آقای «الف» را پرداخت می‌کند.
مالیات تکلیفی منافع بلاعوض اموال
ماده ۱۲۳ قانون مالیات‌های مستقیم در مورد مالیات تکلیفی منافع بلاعوض اموال صحبت می‌کند. (مشاهده متن قانون در سایت سازمان امور مالیاتی) به طور خلاصه، این ماده می‌گوید اگر منافع یک مال (مثلاً یک ملک) به صورت رایگان و بدون دریافت هیچ‌گونه وجهی به شخص دیگری واگذار شود، شخصی که از این منفعت بهره‌مند می‌شود (انتقال‌گیرنده)، موظف است مالیات مربوط به این منفعت را پرداخت کند. این مالیات به صورت سالانه محاسبه و در سال بعد پرداخت می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر شما به صورت رایگان در یک خانه متعلق به دوستتان زندگی کنید، شما باید مالیات مربوط به این سکونت رایگان را پرداخت کنید. این مالیات بر اساس ارزش اجاری ملک محاسبه می‌شود. در واقع، قانون فرض می‌کند که شما در ازای این سکونت رایگان، مبلغی را به عنوان اجاره پرداخت می‌کردید و بر اساس آن مبلغ فرضی، مالیات محاسبه می‌شود.
نکته مهم این است که این مالیات بر عهده کسی است که از منفعت بلاعوض بهره‌مند می‌شود (انتقال‌گیرنده)، نه صاحب اصلی مال. بنابراین، این نوعی مالیات تکلیفی محسوب می‌شود که تکلیف پرداخت آن بر عهده‌ی شخصی است که منفعت را به صورت رایگان دریافت می‌کند.
به طور خلاصه می‌توان گفت:
- منافع بلاعوض: بهره‌مندی رایگان از منافع یک مال (مانند سکونت رایگان در یک خانه).
- مالیات تکلیفی: تکلیف پرداخت مالیات بر عهده‌ی کسی است که از منفعت بلاعوض بهره‌مند می‌شود (انتقال‌گیرنده).
- محاسبه مالیات: بر اساس ارزش اجاری ملک محاسبه می‌شود.
- زمان پرداخت: به صورت سالانه محاسبه و در سال بعد پرداخت می‌شود
مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام
مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام یکی از مهمترین انواع مالیات‌های تکلیفی در نظام مالیاتی ایران است که در ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم به آن پرداخته شده است. (مشاهده این ماده قانونی در سایت سازمان امور مالیاتی) این ماده، تکلیف پرداخت مالیات را بر عهده انتقال‌دهنده سهام قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، فروشنده سهام موظف است قبل از انتقال سهام، مالیات مربوطه را پرداخت کند. بطور کلی:
- انتقال سهام در شرکت‌های غیربورسی: مالیات ۴ درصدی ارزش اسمی، تکلیف پرداخت بر عهده انتقال‌دهنده، نهادهای ثبتی موظف به دریافت گواهی پرداخت.
- انتقال سهام در شرکت‌های بورسی: مالیات ۰.۵ درصدی اندوخته صرف سهام، تکلیف پرداخت بر عهده شرکت.
تبصره ۱: مالیات نقل و انتقال سهام در شرکت‌های غیربورسی
این تبصره به مالیات نقل و انتقال سهام و سهم‌الشرکه در شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته نشده‌اند (شرکت‌های غیربورسی) می‌پردازد. طبق این تبصره، از هر نقل و انتقال سهام، سهم‌الشرکه و حق تقدم آنها، مالیات قطعی به میزان ۴ درصد ارزش اسمی آنها وصول می‌شود. این مالیات، قطعی است و هیچ مالیات دیگری بابت این نقل و انتقال مطالبه نخواهد شد.
نکته کلیدی در اینجا «تکلیف» انتقال‌دهندگان سهام و سهم‌الشرکه است. آنها موظفند قبل از هرگونه انتقال، مالیات مربوطه را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. همچنین، ادارات ثبت شرکت‌ها و دفاتر اسناد رسمی نیز موظفند هنگام ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال، گواهی پرداخت مالیات را از انتقال‌دهنده دریافت و به پرونده مربوطه ضمیمه کنند. این امر نشان‌دهنده جنبه تکلیفی این نوع مالیات است که هم بر عهده انتقال‌دهنده و هم بر عهده نهادهای ثبتی و رسمی قرار دارد.
تبصره ۲: مالیات نقل و انتقال سهام در شرکت‌های بورسی
این تبصره به وضعیت شرکت‌های سهامی پذیرفته شده در بورس اختصاص دارد. در این شرکت‌ها، اندوخته صرف سهام مشمول مالیات قطعی به نرخ نیم درصد (۰.۵%) خواهد بود. این نرخ بسیار پایین‌تر از نرخ ۴ درصدی شرکت‌های غیربورسی است که نشان از تشویق سرمایه‌گذاری در بورس دارد. همچنین، به این درآمد مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد.
در این حالت، «تکلیف» بر عهده شرکت‌ها است. آنها موظفند تا پایان ماه بعد از تاریخ ثبت افزایش سرمایه، مالیات مربوطه را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
مالیات تکلیفی پزشکان
دستورالعمل مالیات تکلیفی پزشکان، سازوکاری است که بر اساس آن، مراکز درمانی (بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، کلینیک‌ها و سایر مراکز ارائه خدمات پزشکی) موظفند بخشی از درآمد پزشکان را به عنوان مالیات، به نمایندگی از آنها به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. این سازوکار بر اساس تبصره ۶ قانون بودجه سنواتی (به‌طور خاص بند «ث» تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۳) و با هدف تسهیل وصول مالیات و افزایش شفافیت درآمدهای پزشکی ایجاد شده است.
نحوه عملکرد مالیات تکلیفی پزشکان:
- همکاری پزشک با مرکز درمانی: پزشکان می‌توانند به صورت‌های مختلف با مراکز درمانی همکاری کنند، از جمله استخدام، قراردادهای همکاری پروژه‌ای (مثلاً برای انجام عمل‌های جراحی خاص) یا ارائه خدمات به صورت مستقل در آن مرکز.
- محاسبه حق‌الزحمه: پس از ارائه خدمات توسط پزشک، مبلغی به عنوان حق‌الزحمه یا حق‌العمل برای او در نظر گرفته می‌شود.
- کسر ۱۰ درصد مالیات: مرکز درمانی موظف است ۱۰ درصد از این مبلغ را به عنوان مالیات تکلیفی کسر کند. این مبلغ به عنوان «مالیات علی‌الحساب» در نظر گرفته می‌شود، به این معنی که بخشی از مالیات قطعی پزشک در پایان سال مالیاتی خواهد بود.
- واریز به سازمان امور مالیاتی: مرکز درمانی مبلغ کسر شده را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌کند. این کار معمولاً از طریق سامانه‌های الکترونیکی و به صورت ماهیانه انجام می‌شود.
- ارائه رسید به پزشک: مرکز درمانی موظف است رسید پرداخت مالیات را به پزشک ارائه دهد تا پزشک بتواند آن را در محاسبات مالیاتی خود لحاظ کند.
نکات مهم:
- مالیات علی‌الحساب: این ۱۰ درصد، مالیات قطعی نیست، بلکه بخشی از مالیات بر درآمد پزشک است. در پایان سال مالیاتی، پزشک باید اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه کند و مالیات قطعی او بر اساس مجموع درآمدهایش محاسبه می‌شود. مبلغ پرداختی به عنوان مالیات تکلیفی از مالیات قطعی او کسر خواهد شد.
- مسئولیت مرکز درمانی: مسئولیت کسر و پرداخت مالیات تکلیفی بر عهده مرکز درمانی است. این بدان معناست که اگر مرکز در انجام این تکلیف کوتاهی کند، مشمول جرایم مالیاتی خواهد شد.
- مهلت پرداخت: مراکز درمانی معمولاً تا یک ماه پس از دریافت وجه از بیمه‌ها یا بیماران، مهلت دارند تا مالیات تکلیفی را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.
- شامل چه پزشکانی می‌شود؟ این قانون شامل تمامی پزشکانی می‌شود که به نحوی با مراکز درمانی همکاری می‌کنند و از این طریق درآمد کسب می‌کنند، صرف نظر از نوع قرارداد همکاری.
- مطب شخصی: پزشکانی که مطب شخصی دارند و به صورت مستقل فعالیت می‌کنند، مشمول این نوع مالیات تکلیفی نیستند. آنها موظفند مالیات بر درآمد خود را به صورت مستقیم و بر اساس اظهارنامه مالیاتی خود پرداخت کنند.
- عدم معافیت: هیچ نوع معافیت مالیاتی برای این ۱۰ درصد وجود ندارد و تمامی مراکز درمانی موظف به اجرای آن هستند.
سوالات متداول
مالیات عملکرد بطور مستقیم از درآمد یکسال شخص از خود او گرفته خواهد شد. اما در مالیات تکلیفی، قانون شخصی را موظف نموده تا در پرداخت‌ها به شخص دیگری، بخشی از پرداخت را بعنوان مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی واریز نماید. درواقع مالیات عملکرد بطور مستقیم از شما گرفته می‌شود و نسبت به اطلاعات و پرداخت آن مسئول هستید. درحالیکه در مالیات تکلیفی گرفتن مالیات از شما وظیفه و مسئولیت شخص دیگری است.
خیر، مالیات اجاره تنها در حالتی تکلیفیست که ملک به شخص حقوقی (شرکت) اجاره داده شده باشد.
برای دانستن درصد دقیق مالیات تکلیفی، باید نوع فعالیت یا موضوع قرارداد مشخص شود تا بتوان به ماده قانونی مربوطه مراجعه کرد و درصد صحیح را مشخص کرد.
مالیات تکلیفی حذف نشده است. بسیار در این مورد دقت نمایید تا جریمه نشوید. اگر در موضوعی نسبت به میزان مالیات تکلیفی شک دارید، حتما با مشاور مالیاتی تماس بگیرید.
