تحلیل جریان‌های نقدی و نقش آن در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری

تحلیل جریان‌های نقدی یکی از ابزارهای مهم و حیاتی در مدیریت مالی و تحلیل مالی شرکت به شمار می‌آید. در این مقاله، به بررسی مفهوم جریان‌های نقدی، تفاوت آن با سود حسابداری، بخش‌های مختلف صورت جریان وجوه نقد، نحوه محاسبه جریان‌های نقدی آزاد (FCF) و اهمیت آن برای ارزش‌گذاری شرکت، و همچنین نقش تحلیل جریان‌های نقدی در پیش‌بینی ورشکستگی و ارزیابی توانایی شرکت در پرداخت سود سهام خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید:
راهنمای جامع استاندارد شماره ۲ حسابداری: صورت جریان‌های نقدی

مفهوم جریان‌های نقدی و تفاوت آن با سود حسابداری

جریان‌های نقدی به معنی ورود و خروج نقدینگی از یک شرکت در یک دوره زمانی مشخص است. این مفهوم به‌ویژه در تحلیل مالی اهمیت دارد زیرا نشان‌دهنده توانایی شرکت در تأمین نیازهای مالی خود و همچنین ایجاد ارزش برای سهامداران است. در مقابل، سود حسابداری که معمولاً بر اساس اصول حسابداری و با توجه به درآمدها و هزینه‌ها محاسبه می‌شود، ممکن است تصویر دقیقی از وضعیت مالی شرکت ارائه ندهد. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است سود بالایی گزارش کند، اما در واقع به دلیل عدم ورود نقدینگی کافی، با مشکلات مالی مواجه باشد.

بیشتر بخوانید:

تعدیلات سنواتی در شرکت‌های بورسی: تحلیل و بررسی
تحلیل نسبت‌های مالی برای ارزیابی عملکرد شرکت
5 کلید موفقیت در حرفه حسابداری مالیاتی

بخش‌های مختلف صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:

1. جریان‌های نقدی عملیاتی: این بخش شامل وجوه نقدی است که از فعالیت‌های اصلی شرکت ناشی می‌شود. به عبارت دیگر، این جریان‌ها نشان‌دهنده نقدینگی حاصل از فروش کالا و خدمات و همچنین هزینه‌های مرتبط با تولید و ارائه این کالاها و خدمات است.
2. جریان‌های نقدی سرمایه‌گذاری: این بخش شامل وجوه نقدی است که به خرید و فروش دارایی‌های بلندمدت مانند تجهیزات، املاک و مستغلات اختصاص دارد. تحلیل این بخش به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بفهمند شرکت در حال سرمایه‌گذاری در آینده خود است یا خیر.
3. جریان‌های نقدی تأمین مالی: این بخش شامل وجوه نقدی است که از طریق تأمین مالی، مانند صدور سهام یا دریافت وام، به دست می‌آید. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بفهمند شرکت چگونه به تأمین مالی نیازهای خود می‌پردازد.

نحوه محاسبه جریان‌های نقدی آزاد (FCF) و اهمیت آن برای ارزش‌گذاری شرکت

جریان نقدی آزاد (FCF) به معنی نقدینگی است که پس از کسر هزینه‌های سرمایه‌گذاری از جریان‌های نقدی عملیاتی باقی می‌ماند. این معیار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بفهمند شرکت چقدر نقدینگی برای توزیع به سهامداران، پرداخت بدهی‌ها یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید دارد. محاسبه FCF به صورت زیر انجام می‌شود:

FCF = جریان نقدی حاصل از عملیات (CFO) – هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX)

روش دوم: محاسبه FCF با استفاده از سود خالص:

این روش پیچیده‌تر است و نیاز به اطلاعات بیشتری از صورت‌های مالی دارد.

FCF = سود خالص + هزینه‌های غیر نقدی (مانند استهلاک) – تغییر در سرمایه در گردش – هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX)

اهمیت FCF در ارزش‌گذاری شرکت‌ها به این دلیل است که این معیار نشان‌دهنده توانایی واقعی شرکت در تولید نقدینگی است و می‌تواند به عنوان معیاری برای ارزیابی پتانسیل رشد و سودآوری آینده شرکت مورد استفاده قرار گیرد.

مثال از محاسبه جریان نقدی آزاد

مثال:

فرض کنید شرکت “فناوری برتر” اطلاعات زیر را از صورت‌های مالی خود دارد:

• جریان نقدی حاصل از عملیات (CFO): ۷۰۰ میلیون تومان
• هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX): ۲۰۰ میلیون تومان

با استفاده از روش اول، FCF شرکت “فناوری برتر” به صورت زیر محاسبه می‌شود:

FCF = ۷۰۰ میلیون تومان – ۲۰۰ میلیون تومان = ۵۰۰ میلیون تومان

این بدان معناست که شرکت “فناوری برتر” پس از پوشش هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری‌های خود، ۵۰۰ میلیون تومان وجه نقد آزاد در اختیار دارد.

مثال دیگر با استفاده از روش دوم:

فرض کنید شرکت “تولیدات صنعتی پارس” اطلاعات زیر را از صورت‌های مالی خود دارد:

• سود خالص: ۳۰۰ میلیون تومان
• هزینه استهلاک: ۱۰۰ میلیون تومان
• تغییر در سرمایه در گردش: (۵۰) میلیون تومان (کاهش سرمایه در گردش)
• هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX): ۱۵۰ میلیون تومان

با استفاده از روش دوم، FCF شرکت “تولیدات صنعتی پارس” به صورت زیر محاسبه می‌شود:

FCF = ۳۰۰ میلیون تومان + ۱۰۰ میلیون تومان – (-۵۰ میلیون تومان) – ۱۵۰ میلیون تومان = ۳۰۰ + ۱۰۰ + ۵۰ – ۱۵۰ = ۳۰۰ میلیون تومان

استفاده از تحلیل جریان‌های نقدی برای ارزیابی توانایی شرکت در پرداخت سود سهام

تحلیل جریان‌های نقدی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که توانایی شرکت در پرداخت سود سهام را ارزیابی کنند. اگر یک شرکت بتواند جریان‌های نقدی مثبت و پایداری تولید کند، احتمالاً قادر خواهد بود سود سهام را به‌طور منظم پرداخت کند. در مقابل، اگر جریان‌های نقدی منفی باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مالی باشد و احتمال کاهش یا عدم پرداخت سود سهام را افزایش دهد.

مثال

برای نشان دادن چگونگی استفاده از تحلیل جریان‌های نقدی برای ارزیابی توانایی شرکت در پرداخت سود سهام، یک مثال کوتاه می‌آوریم:

فرض کنید شرکت «نوشیدنی‌های بهار» اطلاعات زیر را در دست دارد:

• جریان نقدی حاصل از عملیات (CFO): ۵۰۰ میلیون تومان
• هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX): ۲۰۰ میلیون تومان
• سود سهام پرداخت شده: ۱۵۰ میلیون تومان

با استفاده از این اطلاعات، می‌توان جریان نقدی آزاد (FCF) شرکت را محاسبه کرد:

FCF = CFO – CAPEX FCF = ۵۰۰ میلیون تومان – ۲۰۰ میلیون تومان = ۳۰۰ میلیون تومان

حالا این FCF را با سود سهام پرداخت شده مقایسه می‌کنیم:

FCF (۳۰۰ میلیون تومان) > سود سهام پرداخت شده (۱۵۰ میلیون تومان)

از آنجایی که جریان نقدی آزاد شرکت (۳۰۰ میلیون تومان) بیشتر از سود سهام پرداخت شده (۱۵۰ میلیون تومان) است، می‌توان نتیجه گرفت که شرکت «نوشیدنی‌های بهار» توانایی پرداخت سود سهام خود را از محل جریان نقدی حاصل از فعالیت‌هایش دارد و نیازی به استقراض یا فروش دارایی‌ها برای پرداخت سود سهام ندارد.

نقش تحلیل جریان‌های نقدی در پیش‌بینی ورشکستگی

تحلیل جریان‌های نقدی همچنین می‌تواند به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی ورشکستگی شرکت‌ها مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از تحلیلگران مالی بر این باورند که کاهش مداوم در جریان‌های نقدی عملیاتی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مالی قریب‌الوقوع باشد. به همین دلیل، تحلیلگران به‌طور مداوم جریان‌های نقدی را زیر نظر دارند تا بتوانند زودتر از بروز مشکلات مالی و ورشکستگی آگاه شوند.

فرض کنید شرکتی در حال توسعه‌ی یک محصول جدید است و هزینه‌های تحقیق و توسعه‌ی بالایی دارد. این هزینه‌ها ممکن است باعث کاهش سود خالص در کوتاه‌مدت شود. اما اگر این سرمایه‌گذاری منجر به افزایش فروش و سودآوری در آینده شود، تحلیل جریان‌های نقدی می‌تواند این موضوع را نشان دهد. زیرا هزینه‌های تحقیق و توسعه به عنوان هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX) در نظر گرفته می‌شوند و تأثیر مستقیم بر جریان نقدی آزاد دارند. در این صورت، با وجود سود خالص پایین در کوتاه‌مدت، جریان نقدی آزاد ممکن است همچنان مثبت باشد و نشان‌دهنده‌ی سرمایه‌گذاری صحیح شرکت در آینده باشد.

تحلیل جریان نقدی از دید مالیاتی

از دید مشاور مالیاتی، تحلیل جریان‌های نقدی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا برنامه‌ریزی بهتری برای پرداخت مالیات‌های خود داشته باشند. با بررسی جریان‌های نقدی، شرکت‌ها می‌توانند زمان و مقدار پرداخت مالیات‌های خود را بهینه‌سازی کنند و از مشکلات مالیاتی جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید:
بررسی هزینه‌های قابل قبول: ماده 147 و 148 قانون مالیات مستقیم

 تعریف و جریمه کتمان درآمد
ماده ۳۰ آیین نامه ماده ۲۱۹: اشتباه مأموران مالیاتی در محاسبات مالیات
اظهارنامه برآوردی چیست؟

تحلیل جریان‌های نقدی یکی از ابزارهای کلیدی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید. با درک صحیح از مفهوم جریان‌های نقدی و تفاوت آن با سود حسابداری، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات بهتری در زمینه سرمایه‌گذاری اتخاذ کنند. همچنین، با بررسی بخش‌های مختلف صورت جریان وجوه نقد و محاسبه جریان نقدی آزاد، می‌توانند توانایی شرکت‌ها در پرداخت سود سهام و پیش‌بینی ورشکستگی را ارزیابی کنند. در نهایت، تحلیل جریان‌های نقدی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به بهینه‌سازی برنامه‌های مالیاتی خود بپردازند و از این طریق به بهبود وضعیت مالی خود کمک کنند.