سال‌ها پیش با دوست حسابداری مشغول صحبت بودیم. او از قوانین مالیاتی خوب (دست بگیر دقیق) اروپا و استرالیا صحبت می‌کرد. در نهایت نیز گفت کاش دولت درصدی بعنوان مالیات بر کارت به کارت از هر تراکنش کسر کند. در نهایت نیز هرکس دید درحقش جفا شده‌است به ماده 87 مالیات مستقیم پناه ببرد. به او گفتم خداراشکر که شما وزیر اقتصاد نیستید.
امروز در یک رسانه مصاحبه‌ای از آقای دکتر بکنظر دیدم که تقریبا چنین عنوانی داشت. البته تیتر مقاله (معیار‌های اخذ مالیات از کارت به کارت) تنها ربطش به صحبت‌های سرپرست مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی نظارت بر کارت به کارت است. خوشبختانه برخلاف آنچه از عنوان در نظر ما می‌آید این صحبت هیچ ارتباطی با آنچه مدنظر آن حسابدار محترم بود، ندارد. می‌توانید اصل مصاحبه را اینجا بخوانید.
ماجرای مالیات کارت به کارت چیست؟
اجازه دهید خیالتان را راحت کنم. آیا قرار است از هر کارت به کارت مبلغی بعنوان مالیات علی الحساب کسر شود تا شما خردادماه در راهرو‌های اداره دارایی درآمد نبودن آنها را اثبات و وجه را پس بگیرید؟ خیر و سازمان امور مالیاتی فعلا چنین قصدی ندارد. آنچه هم اکنون کسر می‌گردد کارمزد تراکنش است. این کارمزد قبلا نیز وجود داشت اما ما آن را نمی‌پرداختیم. بانک مرکزی -اگر اشتباه نکنم- از اواسط بهار 1402 تصمیم گرفت آنرا بجای بانک، از مشتری بانک بگیرد و این مبلغ هیچ ربطی به اداره دارایی ندارد.
پس آیا چیزی برای نگرانی وجود ندارد؟ پاسخ این سوال به این برمیگردد که شما کدام سمت ماجرا ایستاده‌اید. اگر قبول دارید که هرکس بابت درآمدی که در محدوده حکومت هر دولتی کسب می‌کند، باید برای تامین مخارج عمومی آن سرزمین به دولت مالیات پرداخت کند و خود نیز با مشخص نمودن حساب و کتاب بدون مشکل و ریسک، مالیات می‌پردازید خیر. اما اگر درآمد خود را بجای حساب تجاری وارد حساب همسر، فرزندان، والدین و … می‌کنید، احتمالا امسال ریسک ایجاد دردسر برای شما بیشتر شود.
حدود 20 سال پیش پرداخت مالیات بسیار ساده بود. شما درآمدی را ابراز میکردید و اداره دارایی تقریبا راهی جز قبول آن نداشت. آنها هیچ ابزار خاصی برای تشخیص درآمد افراد جز همان درصد سود فعالیت و مالیات علی الراس نداشتند.
اکنون اما همه چیز بسیار فرق کرده است. درحال حاضر ماموران مالیاتی با وارد کردن کد ملی به دریایی از اطلاعات دسترسی دارند. این ماجرا در دیماه امسال و با سراسری شدن سامانه مودیان بیشتر می‌گردد. در انتها نیز تغییری که قانون مالیات بر عایدی سرمایه در قانون مالیات مستقیم ایجاد می‌کند اکثر حیاط‌های خلوت و راه‌های فرار و کتمان بسته می‌شوند.
کارت به کارت چگونه به مالیات می‌انجامد؟
همانطور که می‌دانیم اداره دارایی در صدد کشف دلیل تراکنش‌های مالیست تا بداند کدام‌ها درآمد هستند و باید مالیاتشان پرداخت شود. در همین راستا در مرحله ابتدایی بحث کارتخوان‌ها مطرح شد. درواقع تا جایی که می‌دانیم ترکانش‌ها تا کنون در دو پایگاه متفاوت بررسی می‌گردند. یکی از آنها سازمان امور مالیاتیست. ممیزین مالیاتی در کنار اظهارنامه‌ها حساب‌های بانکی مشکوک را نیز رصد می‌کنند. چیزی که بیشتر آنها را مشکوک می‌کند تعداد بالای تراکنش است. آنها این موارد را مشکوک به وجود فعالیت تجاری درنظر می‌گیرند و از صاحب حساب برای بررسی بیشتر دعوت می‌کنند.
ارگان دیگری که مسئول بررسی حساب‌های بانکی افراد است زیر نظر سازمان امور مالیاتی نیست. این ارگان اداره مبارزه با پولشویی نیروی انتظامیست. بانک مرکزی یک بخشنامه مبارزه با پولشویی دارد که قواعد آن بسیار به 169 مکرر نزدیک است. معیار کار اداره مبارزه با پولشویی نیروی انتظامی نیز دقیقا همین بخشنامه است.
در بخشنامه جدید مبارزه با پولشویی بانک مرکزی برای هرکدام از گروه‌های شاغل و غیر شاغل جامعه میزان خاصی از تراکنش عادی تعریف شده است. انتقال پول بیش از آن میزان مشکوک و نیازمند اخذ توضیحات از صاحب حساب است:
درواقع بانک‌ها موظف هستند حساب‌های مشکوک به پولشویی را به اداره مبارزه با پولشویی (حجم تراکنش بالا) و حساب‌های غیرتجاری مشکوک به فعالیت اقتصادی را به اداره دارایی گزارش می‌کنند. این موضوع ربطی به بانک خصوصی و دولتی ندارد و در صورت تصویب مالیات عایدی سرمایه، تمام بنگاه‌های مالیبطور جدی‌تری موظف به انجام اینکار می‌گردند.
سازمان امور مالیاتی بار‌ها اعلام نموده که:
بدیهی است حساب های بانکی غیرتجاری نیز به صورت مستمر پایش شده و چنانچه مبالغی بابت فعالیت های تجاری به آن واریز شود و در اظهارنامه های مالیاتی ابراز نشود درآمد کتمان شده تلقی و مشمول مالیات و جرائم متعلقه خواهد شد.
اطلاعیه سازمان امور مالیاتی در خصوص وجوه واریزی به حساب‌های تجاری
فرار مالیاتی با کارتخوان چگونه شناسایی می‌شود؟
آنچه به عنوان مالیات کارت به کارت در رسانه‌ها بیان می‌شود بخشی از رویه سازمان امور مالیاتیست. آنها در صدد کشف درآمد مخفی مودیان هستند و به همین دلیل رد پول را می‌جویند. اینکه بانک‌ها و اداره دارایی به تراکنش‌ها دسترسی دارند و مشکوک‌ها را دستچین می‌کنند در عمل بسیادگی گفتار نیست.
آنها با تعداد زیادی داده طرف هستند و که در نگاه اول سوزنی در انبار کاه است. با اینحال آنچه در سال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی را در تشخیص درآمد موفق نموده استفاده از الگوریتم‌ها و پیاده سازی فیلتر‌های کارامدتر از گذشته‌است.
دراین مصاحبه نیز آقای بکنظر می‌گوید الگوریتم‌ها بطورجدی درحال بروزرسانی هستند. بگفته او بانک مرکزی در تلاش است تا ب بتواند از طریق شناسایی رفتار‌های مشکوک تجاری که به وسیله تراکنش‌هایی که در بستر کارت به کارت صورت می‌گیرد، مانع از فرار مالیاتی برخی مودیان متخلف شود.
او در این مصاحبه به صراحت بیان نموده است که هنوز الگوی مشخصی از فرار مالیات با کارت به کارت بدست نیامده‌است و در صورت ایجاد نیز قصد افشای آن را ندارد زیرا رفتار مودیان پس از آن قطعا تغییر خواهد نمود. با اینحال در ادامه مصاحبه مواردی مانند حجم نقل و انتقال مبالغ، تعداد تراکنش‌ها را در این الگوریتم موثر دانسته است.
سوالات متداول در مورد کالیات کارتخوان
هرنوع ورود پول به حسابی که اداره مالیات آن را تجاری بداند می‌تواند منجر به مالیات شود مگر آنکه در اظهارنامه درآمد نبودن آن واریزی اثبات گردد. حساب‌هایی تجاری هستند که توسط خود شما به اداره مالیات معرفی گردند، به آنها دستگاه پوز یا درگاه پرداخت اینترنتی متصل باشد و یا از نظر حجم و تعداد تراکنش مشکوک بنظر برسند. همه انواع انتقال پول مانند ساتنا، پایا، کارت به کارت و … به این حساب‌ها مالیات خواهد داشت.
خیر. هر تراکنش بانکی هزینه و کارمزد دارد که از اواسط بهار 1402 بانک مرکزی تصمیم گرفت بجای بانک، آنرا از مشتری بانک بگیرد. این بخشی از هزینه بانکی است و ارتباطی به اداره مالیات پیدا نمی‌کند. با اینحال تعداد بالای تراکنش‌های کارت به کارت و میزان غیر عادی ورود پول می‌تواند ماموران بانکی و مالیاتی را به اینکه شما درحال انجام فعالیت اقتصادی هستید مشکوک نماید. از آنجایی که هر نوع کسب درآمد حتی در مبالغ بسیار پایین باید در اداره مالیات ثبت شود، مشکوک بودن حساب شما به فعالیت تجاری اظهار نشده می‌تواند منجر به صدور اظهارنامه براوردی و جریمه مالیاتی گردد.
